Na osnovu Publikacije ICRP 60 osnovni principi zaštite od zračenja formulisani su kao:
- opravdanost prakse,
- optimizacija zaštite i
- ograničavanje individualnih doza i rizika.
U slučaju medicinskih izlaganja primenjiva su jedino prva dva principa zaštite.
Opravdanost prakse je prvi princip u zaštiti od zračenja koji kaže da je izlaganje opravdano isključivo kada postoje validne kliničke indikacije i neto korist za izloženog pojedinca. Ovaj princip zaštite od zračenja izložen je preko dvostepenog modela [35]. Na prvom nivou definisani su opšti principi opravdanosti prakse dok se na drugom nivou razmatraju pojedinačne procedure. Odluka o pregledu je podeljena između lekara koji upućuje pacijenta i radiologa koji odobrava i nadgleda pregled.
Drugi princip se odnosi na optimizaciju dijangostičkog procesa, kao načina za dobijanje željene dijagnostičke informacije uz minimalno izlaganje pacijenata [35, 38, 39].
Dijagnostički referentni nivoi
Koncept Dijagnostičkih referentnih nivoa (Diagnostic Reference Levels-DRL) uveden je da bi se lakše pratio trend pacijentnih doza, ukazalo na lošu i promovisala dobra praksa, što za krajnji cilj ima smanjivanje pacijentnih doza [39, 40]. Referentne doze u dijagnostičkoj radiologiji imaju funkciju nivoa proveravanja, u cilju identifikacije mesta sa neprihvatljivo visokim pacijentnim dozama. Nacionalni referentni nivoi se utvrđuju empirijski, na osnovu aktuelne prakse, merenjem nivoa doza za odabrani uzorak pacijenta iz različitih ustanova. Referentni nivoi su, po definiciji, nivoi proveravanja [35]. Iskazani su preko veličine koja dobro reflektuje karakteristike prakse i omogućava međusobno poređenje različitih tehnika. Po svojoj prirodi, referentni nivoi su fleksibilni i oslanjaju se na koncept koji se razlikuje od formalno ustrojenih granica izlaganja za profesionalno izložena lica i stanovništvo [41].Prema britanskim preporukama, kao nacionalni DRL su usvojeni treći kvartili (Q3) distribucije pacijentnih doza [42]. Ovakva definicija DRL ukazuje da je u 25% ustanova sa većim vrednostima doza potrebno revidirati praksu. DRL su karakteristika radiološke prakse i nisu pogodne za ocenu izloženosti pojedinačnih pacijenata.
Iako postoje brojna istraživanja na temu pedijatrijskih doza u CT dijagnostici i publikovane vrednosti za DRL na nacionalnom nivou [43, 44, 45], kao i internacionalni DRL za odrasle pacijente [21], internacionalni DRL za pedijatrijske pacijente još uvek nisu određeni.
[1] International Commission on Radiological Protection (ICRP), ICRP Publication 60, Recommendations of the International Commission on Radiological Protection. Oxford, Pergamon Press, 1991.
[2] International Commission on Radiological Protection (ICRP). ICRP Publication 103, Recommendations of the International Commission on Radiological Protection, Pergamon Press, Oxford 2008.
[3] International Commission on Radiological Protection (ICRP). ICRP Publication 105
[4] Directives Euratom 97/43
[5] O. Ciraj–Bjelac, Procena izloženosti i mogućnosti za smanjenje pacijentnih doza u dijagnostičkoj radiologiji, Doktorska disertacija, Novi Sad 2005
[6] National Radiological Protection Board. Patient dose reduction in diagnostic radiology. Report by the Royal College of Radiologusts and the National radiological Protection Board. Documets of the NRPB Vol 1, No 3, NRPB 1990
[7] Shrimpton PC and Wall BF. Reference doses for paediatric computed tomography. Radiat. Prot. Dosim. 90 (2000) 249–252
[8] Shrimpton PC, Hillier MC, Lewis MA et al. National survey of doses from CT in the UK: 2003. Br. J. Radiol. 79 (2006) 968–980
[9] Watson DJ and Coakley KS. Paediatric CT reference doses based on weight and CT dosimetry phantom size: local experience using a 64-slice CT scanner. Pediatr. Radiol. 40 (2010) 693–703