Kompjuterizovana tomografija se koristi u dijagnostici duže od 30 godina. Ubrzani tehnološki razvoj doveo je do razvoja CT uređaja, od prvih heličnih CT uređaja uvedenih ranih 90-tih godina prošlog veka do skorije uvedenih multidetektorskih sistema. Uporedo sa tim, rasla je i upotreba ovih uređaja u dijagnostici.
Doprinos CT snimanja ukupnoj dozi za populaciju raste još od uvođenja ove tehnike sedamdesetih godina prošlog veka. Uvođenjem heličnih i multislajsnih skenera značajno je smanjeno vreme snimanja [1]. Sada je moguće izvesti više pregleda za dati vremenski period, proširiti regiju snimanja i uvesti nove tehnike dijagnostike što može rezultovati nepotrebnim izlaganjem pacijenata. Pored toga, broj CT uređaja u upotrebi svakodnevno raste te i uticaj ove tehnike snimanja na kolektivnu dozu raste [2]. Na osnovu UNSCEAR izveštaja iz 2000. godine doprinos doze od CT snimanja ukupnoj dozi od medicinskih izlaganja iznosio je 34% [3].Istraživanja iz 2008. godine pokazuju da doprinos CT snimanja ukupnoj dozi za populaciju od medicinskih izlaganja sada iznosi 43%. Frekvencija CT snimanja varira u zavisnosti od nivoa zdravstvene zaštite. U nivou I iznosi 7.9% od svih medicinskih snimanja, u nivou II malo preko 2%, dok u nivoima III-IV iznosi ispod 14% [2].
Izlaganje u CT dijagnostici je značajno veće u poređenju sa drugim vrstama snimanja u dijagnostičkoj radiologiji. CT snimanja mogu rezultovati veoma visokim dozama za pacijenta. U zavisnosti od regije koja se snima, broja pregleda po pacijentu i broja faza po jednom pregledu pacijentna doza može dostići i 100 mSv [4, 5, 6, 7], što je u visini doza povezanih sa indukcijom fatalnog karcinoma [8]. Stoga zaključci skorašnjih istraživanja upućuju na neophodnost primene osnovnih principa zaštite od zračenja, na prvom mestu primenu principa opravdanosti pregleda i uspostavljanje kriterijuma za upućivanje na CT snimanja [9, 10, 11], kao i uspostavljanje kriterijuma za ocenu kvaliteta dijagnostičke slike [12].
[1] International Commission on Radiological Protection. Managing Patient Dose in Computed Tomography. ICRP Publication 87. Annals of the ICRP 30(4). Pergamon Press, Oxford, 2002.
[2] UNSCEAR: United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation. Source and Effects of Ionizing Radiation. Report to the General Assembly. United Nations, New York, 2010.
[3] UNSCEAR: United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation. Source and Effects of Ionizing Radiation. Report to the General Assembly. United Nations, New York, 2000.
[4] Brenner DJ. Estimating cancer risks from pediatric CT: going from the qualitative to the quantitative. Pediatr Radiol. 2002;32:228–231
[5] Ron E. Ionizing radiation and cancer risks: evidence from epidemiology. Pediatr Radiol. 2002;32:232–237
[6] Strom DJ, Cameron JR. Is it useful to assess annual effective doses that are less than 100 mSv?. Radiat Prot Dosimetry. 2002;98:239–245
[7] Pierce DA, Preston DL. Radiation-related cancer risks at low doses among atomic bomb survivors. Radiat Res. 2000;154:178–186
[8] Brenner DJ, Elliston CD, Hall EJ, Berdon W. Estimated risks of radiation-induced fatal cancer from pediatric CT. AJR Am J Roentgenol. 2001;176:289–296
[9] W. E. Muhogora et al, Pediatric CT examinations in 19 developing countries: frequency and radiation doses, Radiation Protection Dosimetry, 2010, Vol 140, pp 49-58
[10] David B. Larson, Lara W. Johnson, Beverly M. Schnell, Shelia R. Salisbury, Howard P. Forman, National Trends in CT Use in the Emergency Department:1995–2007, Radiology: Volume 258: Number 1—January 2011, 164 – 173
[11] Lane F. Donnelly, Reducing Radiation Dose Associated with Pediatric CT by Decreasing Unnecessary Examinations, Commentary, AJR 2005;184:655–657
[12] Jessen KA, Panzer W, Shrimpton PC, et al. EUR 16262: European Guidelines on Quality Criteria for Computed Tomography. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2000